‘De keerzijde van weerstand is motivatie’

DT&V werkt sinds 2016 volgens de methodiek Werken in Gedwongen Kader (WiGK). Doel van de methodiek is het wegnemen van vertrekbelemmeringen en het zoeken naar duurzame toekomstmogelijkheden. Annelies Sturm, onderzoeker bij de Hogeschool Utrecht, en DT&V-trainer Esther Busquet maken, zes jaar na implementatie, de balans op.

WiGK is, in samenwerking met de Hogeschool Utrecht, voor DT&V hervormd en aangepast naar de beroepspraktijk. Vooral vertrekgesprekken tussen vreemdeling en regievoerder lopen door emoties soms hoog op, zegt Esther, die jarenlang als regievoerder werkte: “Vreemdelingen staan op een keerpunt in hun leven. Hun doelen zijn anders dan de onze. WiGK helpt om samen te zoeken naar het punt waar die doelen elkaar raken. Een gemeenschappelijk doel vinden, dat is de start van een werkrelatie.”

Vertrouwen

Annelies: “Wij noemen dat in de WiGK de Werkalliantie. Het is het meest effectieve onderdeel van de methodiek. Hiervoor is vertrouwen nodig. Vertrouwen groeit wanneer medewerkers bijvoorbeeld iets delen over zichzelf. Hierdoor denkt de ander: hé, er zit een mens tegenover mij. Daar wil ik meer mee delen. Of zelfs mee samenwerken.”
Bij de start van een vertrekgesprek staat de regievoerder honderd-nul achter, zegt Esther: “Vreemdelingen zijn angstig.” Annelies: “Je moet de ander geruststellen. Laten zien dat je betrouwbaar bent. Het opdoen van goede ervaringen met een organisatie vermindert stress. En geeft ook vertrouwen.”

‘Motivatie is onafdwingbaar, wel zijn mensen te prikkelen’

Prikkelen

Dankzij motiverende gespreksvoering, ook een onderdeel van WiGK, verlopen gesprekken beter, meent Esther: “Wanneer je samen het toekomstperspectief ontrafelt, ver weg van dwang of wetgeving, dan krijg je een intens gesprek. Dat maakt je werk leuker.” Annelies: “Dan weet je waar iemand op de motivatieladder zit. Dat is belangrijk. Energie en werkplezier verdwijnen als je pusht en duwt.” Esther: “Dat klopt. Motivatie is onafdwingbaar, wel zijn mensen te prikkelen.”

Softskill

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt WiGK steeds weer succesvol. Toch blijven Esther en Annelies ver weg van cijfers. Esther: “Motiverende gespreksvoering is een softskill en dus nauwelijks meetbaar. Wat ik weet is dat wij minder incidenten hebben. En dankzij WiGK lukt het steeds beter elkaar de hand te schudden, ongeacht de boodschap die over tafel is gegaan.” Annelies: “Deze methodiek werkt. In gedwongen settingen, zoals het gevangeniswezen, maar ook voor semi-gedwongen hulpverlening, zoals DT&V. Recidieven en crimineel gedrag nemen af, zelfs na vier jaar nog.”

Aansluiten

Motiverende gespreksvoering is de eerste gesprekstechniek die leerlingen Social Work aangeleerd krijgen. Dat is niet voor niets. Esther: “Dankzij WiGK keerde een Marokkaanse man na dertig jaar terug naar zijn vaderland. Gesprekken voeren met hem was lastig, hij had psychische problemen. Als hij even helder was, sloot ik bij hem aan. Ik vroeg steeds: Wat heb jij nodig?” De man vertrok, thuis ving zijn familie hem op. Esther: “Ik kreeg foto’s toegestuurd. De man straalde. Daaraan terugdenkend krijg ik nog kippenvel. Ik geloof écht in deze methodiek.”

Weerstand

De DT&V werkt alweer een aantal jaren volgens deze methodiek. Je ziet dat dat niet altijd even makkelijk is, omdat de DT&V veel te maken heeft met vreemdelingen die ineens de illegaliteit induiken of asiel proberen te krijgen in een ander Europees land. Ook is het bij sommige doelgroepen lastig de toenadering te bevorderen. Toch zet de DT&V erop in dat de WiGK methodiek steeds verder te professionaliseren. Esther: “We blijven ontwikkelen en gaan medewerkers verder trainen. Daar ben ik blij mee”.

Kortom: WiGK vraagt om een lange adem? Annelies: “Ja. En, opnieuw, om vertrouwen. En geduld. Ook van de organisatie. Voor medewerkers die eindeloos naar een bankje lopen om een gesprek aan te gaan bijvoorbeeld. De keerzijde van weerstand is motivatie. Daar blijf je naar zoeken.” Esther: “In het verleden heb ik bijvoorbeeld vluchten teruggedraaid. Ik wist: als ik een paar dagen wacht gaat iemand vrijwillig terug.”