Noa Schonmann won in 2021 als universitair docent Midden-Oosten studies de Onderwijsprijs van FGW. Waarom?
“Ik had het privilege al 5 jaar bij de universiteit te werken en van ‘scratch on’ mijn eigen cursussen te ontwerpen. Onderzoek doen en onderwijs geven zijn twee van mijn belangrijkste taken, maar doe ik in verschillende periodes in het jaar. Ik heb nagedacht over hoe ik onderzoek kan doen samen met mijn studenten in het onderwijs. Zij zijn tenslotte ook leden van de academische gemeenschap.
Ik ging de klas in en zei: ik ga jullie iets leren waarover ik nog niet veel weet. De studenten gingen zich verdiepen in de uithoeken van mijn vakgebied. Ze keken naar concepten, literatuur, onderzoeken en methodieken.
We hebben als resultaat een nieuwe benadering van internationale samenwerking gepresenteerd. Studenten hebben nieuw onderzoeksmateriaal geproduceerd door interviews af te nemen. Studenten zagen zichzelf meer als wetenschappers dan voorheen.”
Je onderzoek móet je goed over het voetlicht brengen. Dat is cruciaal voor een toekomst in de maatschappij en op de arbeidsmarkt.
Een manier om aandacht te vragen, is met LU Talk. Dat kun je vergelijken met een TED Talk, maar verzorgd door medewerkers van de Universiteit Leiden. TED Amsterdam traint studenten tijdens masterclasses. Je kunt ook een blog maken op www.wetenschap.nu: de beste worden geselecteerd, zoals van Sietske de Haan over elektronische woestijnmuziek. En een video-essay. Echte minidocumentaires komen voorbij. Casper Janssen van de Snijtafel leert het je.
“Door aan je presentatie te werken, leren studenten ook meer erover”, zegt Yasco Horsman. “Ze leren samenwerken met andere disciplines.”
Tip voor docenten: studenten hebben vaak meer digitale skills; betrek ze er dus bij.
Tip voor studenten: ga je verhaal aan een breder publiek vertellen.
Bekijk ook dit.
De Jigsaw-methode, padlet.com, post-its en zelf een definitie opstellen. Het zijn manieren om de jongste generatie studenten te enthousiasmeren.
Generatie Z heeft extra handvatten nodig, accepteert niet snel wat je vertelt als de waarheid (maar waardeert het als je eerlijk bent over je eigen zienswijzen) en heeft moeite met schrijven, maar presenteert geweldig.
Deze kenmerken voegt docent vroegmoderne Nederlandse letterkunde Tim Vergeer toe aan de drie T’s, waarmee NRC de generatie karakteriseerde; technologie, talent en tolerant. Hoe enthousiasmeer je deze studenten, tussen 1995 en 2010 geboren?
1. Jigsaw-methode
Studenten bestuderen een deel van de stof, leggen de essentie uit aan hun groepsleden en maken gezamenlijk een samenvatting op basis van de stof. Studenten voelen zich dan ambassadeur van een artikel en onderwijzen elkaar. De docent hoeft alleen maar de stof samen te vatten.
2. Padlet.com
Vraag studenten op de tool padlet.com om input. Je creëert zo direct aanleiding tot discussie. De verwerking van de stof is dienend aan de studenten: zíj geven aan waarover ze het willen hebben.
3. Post-its of woordspin
Vraag studenten hun vragen of discussiepunten op post-its op te schrijven. Ze krijgen zo de kans om op veilige wijze vragen of stellingen te bedenken. Als docent krijg je meteen inzicht in de gap of knowledge bij studenten.
4. Definitie opstellen
Laat leerlingen zo correct en volledig mogelijk een definitie opstellen van een begrip of concept. Ze geven aan wat belangrijk is op basis van wat ze gelezen hebben en reflecteren meteen op het begrip. Studenten die doorgaans stiller blijven, laten van zich horen.
Laat een Middeleeuwse tekst echt leven. Dat kan met de toolvan Robert Stein. Deze oplossing werd bedacht in coronatijd, maar blijkt een blijvende vooruitgang.
Studenten vergelijken meestal vanuit de transcriptie het oorspronkelijke schrift. De tool leert het andersom, waardoor je de tekst beter leert begrijpen. De student leest online de Middeleeuwse tekst en probeert eronder een transcriptie te maken. De tool toont waar je een fout maakt. De student kan uitzoeken wat hij/zij fout doet en het opnieuw proberen.
“De student wordt gestimuleerd de tekst écht te begrijpen”, zegt Robert. “Bijvoorbeeld over de ellende die Antwerpen in de veertiende eeuw trof.”
Bekijk een object niet als illustratiemiddel van een verhaal, maar als een verhaal op zich. Dat beoogt het online platform Things That Talk. Studenten kunnen zo meer verhaal toevoegen aan voorwerpen dan nu het geval is.
Studenten zijn gewend om de tekst bij een object te bekijken. Ga nou eens naar het object zélf en zoek de verhalen erachter. Zo bekeek gastonderzoeker Fresco Sam-Sin het overvolle huis van zijn Surinaamse oma. In een hoek stond een glazen pot met bauxiet. Waarom kon die niet weg? Oma vertelde dat de waarde van de bauxiet haar oudedagsvoorziening was. Na studie bleek dat slaven uit West-Afrika deze traditie hadden meegenomen. Daar werden sieraden van bauxiet gemaakt. “Data zouden deze verhalen niet verbinden”, zegt Fresco.
Details. Zoals van een kaurischelp en een rond metalen blokje. Hoe ziet het eruit? Hoe oud zou het zijn? Het waren 2200 jaar geleden betaalmiddelen. Bedenk je dat in een schelp een dier heeft gezeten. En dat het breekbaar is. Daarom kwamen er metalen betaalmiddelen, in de vorm van de schelp. Fresco: “Je ziet details die je in een museum niet opmerkt.”
Meer weten?
Mail Fresco: fresco@thingsthattalk.net
Via creatieve projecten en stages kunnen én durven studenten hun vaardigheden te tonen. Zo krijgt het onderwijs óók een praktisch element. Want waarom zou je als student wachten tot na je studie om je te verdiepen in de arbeidsmarkt?
Transfer-IT helpt haar studenten uit hun academische comfortzone te stappen en het geleerde in de praktijk te brengen. Opdat ze meer zelfvertrouwen krijgen. En ze durven dan straks trots projecten te trekken.
Hoe? Bijvoorbeeld door te bloggen of te vloggen. Professionals uit het werkveld te interviewen. Seminars te organiseren. Schrijfcursussen.
Meer zien? Italianistica
Carmen van den Bergh is de coördinator van het onderwijsvernieuwingsproject TransferIT, dat mede mogelijk werd gemaakt dankzij de ondersteuning van ECOLE en de afdeling O&K.
De faculteit Geesteswetenschappen hield een pilot over inclusiever onderwijs. Voelt iedere student zich veilig bij onze manier van lesgeven?
Hoe divers is ons onderwijs eigenlijk? Wat doceren we? Op welke manier doen we dat? Voelt iedere student zich daar veilig bij? Die vragen stonden centraal in de pilot voor inclusiever onderwijs bij de faculteit Geesteswetenschappen. Onder begeleiding van bijzonder hoogleraar Ariadne Schmidt (geschiedenis) en Diversity Officer Aurelie van ’t Slot gingen docenten met elkaar in gesprek over bovengenoemde vragen.
Ariadne: “De belangrijkste opbrengst van de pilot is dat docenten zich bewuster worden welke perspectieven zij in hun colleges over het voetlicht brengen en nadenken over inclusievere werkvormen.”
Andere quick wins die voor elke opleiding zijn uit te voeren:
• Breng zowel formeel als informeel het gesprek hierover op gang;
• Bekijk de wervingsbrochures op inclusief taal- en beeldgebruik;
• Organiseer een intervisiegroep voor docenten over hun dilemma’s uit de onderwijspraktijk;
• Herzie de docentenhandleiding en documentatie over het mentoraat met een inclusieve blik.
Meer informatie bij Diversity Officer Aurelie van ’t Slot:
a.van.t.slot@hum.leidenuniv.nl
Het gebruik van automatische vertalingen is een toegevoegde waarde voor veel vakgebieden. Mits ze op de juiste manier worden gebruikt.
Websites en apps die automatische vertalingen genereren (Google Translate, DeepL) zijn (nog) geen vanzelfsprekendheid voor studenten en docenten. “Vaak weten studenten niet of ze een machinevertaling mogen gebruiken”, weet Taalkundige Lettie Dorst. “Als ze een specifieke taal leren, is het uiteraard ongewenst. Maar binnen de meeste andere vakgebieden zijn de vertaalmogelijkheden van grote toegevoegde waarde. Mits ze op de juiste manier worden gebruikt.”
Studenten gebruiken machinevertalingen onder meer om wetenschappelijke teksten te lezen, papers te schrijven en met hun docenten te communiceren. Op dit moment werkt Lettie Dorst aan een online toolkit. Want er kleven ook risico’s aan. “Denk aan onjuiste vertalingen door taal- en cultuurverschillen. En aan onbedoeld plagiaat door knippen en plakken. We moeten studenten en docenten begeleiden om dit instrument op de juiste manier in te zetten. Het is belangrijk dat we kennis en inzicht verschaffen in hoe machinevertaalprogramma’s en hun datasets en algoritmes werken. Wat machinevertaalprogramma’s wel en niet kunnen en voor welke doeleinden ze geschikt zijn.”
15 juni geeft Lettie een symposium over dit onderwerp. Dat wordt ook via een livestream uitgezonden.
Aanmelden kan hier
Gamend een land opwaarderen. Dat kan met Uhuru. Deze serious game is zowel fysiek als online en maakt complexe materie overzichtelijk.
Complexe vraagstukken worden hanteerbaarder dankzij speelkaarten. Die vertolken onder meer de sustainable development goals, diverse rollen in een land, maar ook sectoren en ‘events’ (vulkaanuitbarsting, uitvinding van een vaccin). Vanuit de rollen kijken spelers hoe ze door samenwerking vraagstukken kunnen oplossen.
Docenten Maria Ditmars en Karin Nijenhuis van Afrika Studies ontwierpen samen met studentassistent Jochem Scheelings de game. Voor zijn studenten en voor Afrikaanse landen. “Je werkt automatisch samen, omdat je gaat kijken wat je nog mist", vertelt Jochem. "Je kunt jouw land ook vergelijken met andere landen. Voor wat meer spanning in het spel introduceren we nu kanskaarten. Je kunt bijvoorbeeld snel vooruitgang boeken, maar verliest dan wel punten.”
Uhuru is specifiek voor Afrika, maar kan voor elke studie worden gemaakt. Hoe? Mail Jochem: scheelingsjochem@gmail.com
Docent taalkunde Paz Gonzalez maakt haar lessen levendiger en leuker door het gebruik van een eigen database. ‘Mijn studenten zijn enthousiast over dit waardevolle lesmateriaal.’
"Mijn studenten maakten korte video’s van Spaanssprekende mensen uit verschillende landen in Latijns-Amerika. De 228 fragmenten voorzag ik van relevante tags en voegde ik samen in een database: All eyes and ears. Ik gebruik het als visueel en auditief materiaal voor mijn leeractiviteiten. Mijn studenten zijn enthousiast over dit waardevolle lesmateriaal. Ze zien en horen echte mensen in een dialect praten en wennen aan specifieke taalkenmerken. De database gebruik ik ook in de toetsen. Het vereenvoudigt het nakijken en maakt het geven van feedback makkelijker.”
Meer weten? p.gonzalez@humleidenuniv.nl
Om af te rekenen met het negatieve imago van talenstudies is een vaksteunpunt voor het voortgezet onderwijs (vo) opgezet.
‘Een moderne (vreemde) taal studeren? Daar krijg je nooit een baan in, alleen in het onderwijs. En rijk word je er al helemaal niet van.’ Tegen dit negatieve imago vechten ze al langer bij de vakgroepen Nederlands en moderne vreemde talen. Hoog tijd dus voor de faculteit om daarmee af te rekenen.
Hoe? De faculteit roosterde docenten Alisa van de Haar en Esther Op de Beek één dag in de week uit om een vaksteunpunt voor het voortgezet onderwijs (vo) op te zetten. Met nascholingstrajecten en lespakketten mobiliseert het steunpunt docenten en decanen in het vo om hun leerlingen te enthousiasmeren voor een moderne taal. Ook is er een collegetour ontwikkeld over bijvoorbeeld jongerentaal.
Alisa: “Hiermee willen we leerlingen laten ervaren dat er bij een talenstudie nog een heel interessant wetenschapsdomein achter de grammatica schuilgaat én er volop kansen liggen op de arbeidsmarkt.”
Meer weten?
Alisa van de Haar
a.d.m.van.de.haar@hum.leidenuniv.nl
Afgestudeerde geesteswetenschappers komen goed terecht. Dat blijkt uit het arbeidsmarktonderzoek van de faculteit.
Werkgevers waarderen hen niet alleen vanwege hun vakinhoudelijke kennis en academische vaardigheden. Ook interculturele vaardigheden zijn belangrijk. De alumni komen op uiteenlopende centrale plekken in de samenleving terecht. Een groot deel vindt werk in de sectoren onderwijs, cultuur, overheid en communicatie.
Stages, relevante bijbanen, bestuurservaring en het opbouwen van een netwerk lonen. En het doen van een master! 70% van de bachelorstudenten vindt na het afstuderen een baan op hbo- of academisch niveau. Bij masterstudenten is dat 83%.
Meer weten over het onderzoek? Kijk op www.baannajestudie.nl of neem contact op met loopbaanadviseur Loes Nordlohne.
Het curriculum van kunstgeschiedenis en Arts, Media & Society moet diverser en inclusiever. Dat gaat minder snel dan gehoopt.
Oude kunstgeschiedenisboekjes beginnen bij de Grieken en de Romeinen. Achteraan is een hoofdstukje voor ‘andere culturen’. Dat kan niet meer, zo stelden studenten in een protestpamflet. Overigens tot tevredenheid van docenten: die konden hun activisme waarderen.
Vakken en onderzoeken moeten meer diversiteit hebben. Met een evenwichtiger verhouding tussen het Westen/Europa en de andere werelddelen. Ook willen studenten meer sociale thema’s behandelen. Ze eisen gastlezingen van experts, meer aandacht voor diversiteit van het faculteitsbestuur en meer kritische competenties voor studenten.
Het faculteitsbestuur organiseerde een bijeenkomst en stelde een onderzoek in naar het aanpassen van het curriculum. Niet eenvoudig. “Wat schrap je uit het huidige aanbod? Studenten waren daarover tevreden”, stelt universitair docent Arthur Crucq. “En welke verdeling kies je? Een uurtje voor Indonesische kunst? Dat is niets.” Hoe trek je met deeltijdfuncties buitenlandse docenten aan? Bovendien duurt het even voordat een nieuwe generatie is opgeleid en gepromoveerd. Gelukkig kent Leiden vele culturele vakgroepen. De onderlinge samenwerking en die met andere faculteiten kan echter beter.
Een e-learning ontwikkelen hoeft niet heel kostbaar te zijn. De Universiteit Leiden heeft de software namelijk al in huis.
Voldoende mooie boeken om eerstejaars studenten Kunstgeschiedenis visuele vaardigheden aan te leren, maar een digitale oefenmodule ontbrak nog. Universitair hoofddocent Kunstgeschiedenis Helen Westgeest hoefde niet lang na te denken toen Expertisecentrum Online Leren (ECOLe) een nieuwe ronde calls uitzette.
Met de toegekende € 5000 kon zij student-assistent Minke van der Maas in de arm nemen voor de implementatie en uitvoering van de digitale module. De techniek lag er al: Universiteit Leiden heeft een abonnement op de Rise articulate software waarmee je gemakkelijk e-learning tools maakt. Dat gaf Helen en Minke de kans om zich volledig te richten op de inhoud en didactiek van de oefenmodule. Studenten oefenen met de online tool hun visuele vaardigheden voorafgaand aan een hoorcollege. Minke: “De reacties van studenten zijn heel positief. Sommige aspecten zoals lichtinval vinden ze wat moeilijker. Maar dat is het mooie aan een online module, we hebben gelijk extra oefeningen toegevoegd.”
Digitale link ontvangen of vragen over Visual Literacy Online Module? Helen Westgeest: h.f.westgeest@hum.leidenuniv.nl
Meer weten over de digitale mogelijkheden?
Anna Benjamins: a.benjamins@hum.leidenuniv.nl
Een interactief handboek met twaalf thema’s van ieder maximaal 5000 woorden. Daarmee voorziet de bachelor International Studies in behoeften van studenten en docenten.
Bij de bachelor International Studies was het lastig om studenten te enthousiasmeren voor het vak geschiedenis. Voor eerstejaars was er bovendien een vrij ingewikkeld introductiehandboek. Daarnaast wilden docenten graag meer tijd voor onderzoek in hun eigen interessegebied. Tel die drie zaken bij elkaar op en je hebt de perfecte aanleiding om te starten met het schrijven van een nieuw, interactief handboek.
Met subsidie voor vernieuwingsonderwijs op zak startte hoogleraar Isabelle Duyvesteyn met de structuur van het boek. Isabelle: “We wilden de geschiedenis niet chronologisch vertellen, maar thematisch te werk gaan en de internationale regio’s tot hun recht laten komen. Iedere docent heeft een van de twaalf thema’s - gekoppeld aan een hoorcollege - uitgewerkt in een hoofdstuk van maximaal 5.000 woorden. Dat is de structuur van het boek geworden. Ieder hoofdstuk heeft één sleutelbron die onderdeel is van een groter verhaal. De bronnen zijn ook terug te vinden in het interactieve deel van het handboek, dat is ontwikkeld door Things that talk. Het handboek World History wordt een officiële publicatie, uitgegeven door University Press.”
“Studenten lezen het hoofdstuk voorafgaand aan het hoorcollege en tijdens het college worden de thema’s in een breder perspectief geplaatst. In de tutorials richten we ons op de vaardigheden. Op de agenda staat hoe we in de tutoriallessen ook multimediavormen kunnen aanbieden. Studenten zijn namelijk heel creatief, dat onderschatten we structureel.”
Meer weten?
i.duyvesteyn@hum.leidenuniv.nl
35 digitale projecten helpen het talenonderwijs verder. Vijf jaar geleden startte een onderzoek hoe ICT ondersteunend kan zijn in het onderwijs en bij toetsing.
De software van de digitale tools is ontwikkeld door programmamanager Ferdinand Harmsen. Samen met de centrale bibliotheek van de universiteit zijn oude geschriften, hiërogliefen en manuscripten van vaak uitgestorven talen online gezet. Studenten kunnen erop inzoomen, de teksten lezen en schrijven (transcriberen) en annotaties maken.
Voordelen:
• Studenten oefenen hun lees- en schrijfvaardigheden;
• De oude geschriften blijven bewaard;
• Onderzoekers hoeven nu minder te reizen;
• Mogelijkheid van formatief toetsen met het softwaresysteem. Dat kwam in coronatijd de hele universiteit goed van pas.
Ferdinand: “Nu nog één keer goed testen, en dan kunnen we het wat mij betreft wereldwijd uitrollen.”
Interesse? Mail Ferdinand Harmsen
f.a.z.harmsen@hum.leidenuniv.nl
Dit swipezine werd gemaakt door On the Spot – verslaggevers van congressen, events en studiedagen.
Opdrachtgever: Annebeth Simonsz, Onderwijsadviseur Faculteit Geesteswetenschappen, Universiteit Leiden
Redactie: Karlijn Broekhuizen, Jos van Duinen, René Lamers
Fotografie: Eelkje Colmjon, Rob Lamping (swipe 18)
Film: Bas Schollaardt
Eindredactie: Richard Post
Vormgeving: John Stelck
Digitale structuur: Loek Weijts
Coördinatie: René Lamers